Kleptomani Nedir? Kleptomani Kimlerde Görülür?
Kleptomani ya da toplumda bilinen adı ile hırsızlık hastalığı dürtü kontrol bozukluğunun bir türüdür. Düzenli olarak kendisine ait olmayan şeyleri sormadan ve ücretini ödemeden almak ve bunu bir ihtiyaç haline getirmek kleptomani olarak adlandırılır.
Hırsızlık bir bağımlılık türüdür. Kleptomani kişilerin ihtiyaç duymadığı eşyaları defalarca çalmasına yol açan bir dürtü bozukluğudur.
Kleptomani hastalığı ile hırsızlığı birbirinden ayrılan önemli bir detay bulunur. Hırsızlık kişinin ihtiyaç duyduğu ancak maddi olarak karşılayamadığı eşyaları sormadan ve ödemeden almasıdır. Kleptomani dürtü bozukluğunu yaşayan kişiler ise maddi olarak karşılayabilecek olmalarına ya da ihtiyaç duymamalarına rağmen eşya çalarlar. Kleptomani yaşayan kişiler çoğunlukla değerli ve pahada ağır eşyaları değil daha küçük ve daha az değerli eşyaları çalarlar.
Hırsızlık mı Hastalık mı?
Maddi değeri olmayan ya da kişinin ihtiyaç duymadığı nesnelere yönelik çalma dürtüsü kleptomania olarak adlandırılır. Kleptomani yaşayan kişiler yaşadıkları bu dürtüye direnç gösteremezler. Kleptomani çoğu zaman ergenlik döneminde başlar ve genç erişkinliğe kadar devam eder. Kleptomani yaşayan hastaların bazılarının ömür boyu bu dürtü bozukluğu ile yaşadıkları görülebilir.
Seyrek rastlanan bir dürtü bozukluğu olan kleptomani sosyal damgalanmaya yol açar, bu sebeple hastalık hakkında geliştirilen farklı tedaviler bulunur. Kleptomani hastalığı ile ilgili kafa karıştıran soruların arasında ise her hırsızın kleptomani hastası olup olmadığı bulunur.
Hırsızlık yapan kişilerin %3 ile %10’unun kleptomani hastası yani kleptoman olduğu saptanmıştır. Halk arasında yaygınlığı ise kesin olarak saptanamamakla beraber, araştırmalar halen devam etmektedir.
Kleptomani Tek Bir Sebepten Oluşmuyor!
İhtiyaç duyulmayan ve maddi değeri olmayan eşyaların çalınmasına karşı gelişen dürtü ve bu dürtüye hayır diyememe durumu kleptomani nedir sorusuna yanıt olarak verilebilir. Kleptomani tek bir sebepten oluşmaz. Kleptomani olarak adlandırılan durum bozukluğuna yol açabilecek risk faktörleri arasında aile geçmişi ve psikolojik rahatsızlıklar bulunur.
Çoğunlukla gençlik yıllarında veya genç erişkinlik döneminde başlayan kleptomani bazı hastalarda yetişkinlik ya da sonraki dönemlerde de görülebilir. Kleptomani teşhisi konulan hastaların 2/3’ü kadınlardır.
- Ebeveynlerde veya kardeşlerde alkol ya da başka bir madde kullanımı varsa veya aile bireylerinde kleptomani veya obsesif kompulsif bozukluk görülüyorsa, kişide kleptomani görülme ihtimali artar.
- Kleptomani yaşayan kişilerin çoğunlukla kleptomani haricinde başka bir veya birden fazla psikolojik rahatsızlığa daha sahip oldukları görülüyor. Yeme bozukluğu, madde kullanım bozukluğu, bipolar bozukluk veya anksiyete bozukluğu gibi psikolojik bozukluklar kleptomani için risk faktörü olarak değerlendiriliyor!
Bu faktörler kleptomani neden olur sorusuna tek bir şekilde yanıt verilmesine engel oluyor. Farklı yaş aralıklarında ve sosyal statüde bulunan insanlardan görülebilen ve birbirinden farklı sebeplerle meydana gelen kleptomani, kişinin sosyal yaşamını olumsuz şekilde etkiliyor. Bu sebeple kleptomani rahatsızlığı yaşayan kişilerin bu alanda profesyonel destek almaları ve duygu durum bozukluğunu gidermek için çalışmalar yapmaları gerekiyor.
Kleptomani Teşhisi İçin Doktor Kontrolü Şart!
Halk arasında hırsızlık hastalığı olarak adlandırıldığı için hırsızlık yapan herkesin kleptomani hastalığına yakalandığına dair yanlış bir yargı bulunuyor. Bu yargı doğru olmamakla birlikte kişinin kleptomani teşhisi alabilmesi için öncelikle uzman bir psikolog veya psikiyatriste giderek kleptomani testi yaptırması gerekiyor.
Kleptomani hastalığının kendini gösterebileceği farklı belirtileri bulunuyor. Kleptomani belirtileri arasında;
- Kişinin ihtiyaç duymadığı ya da maddi olarak karşılayabileceği eşyaları çalma konusunda yoğun bir istek duyması,
- Çalmaya dair meydana gelen dürtüleri kontrol etmede yetersiz kalınması,
- Çalma eylemi esnasında meydana gelen zevk, rahatlama veya tatmin hissi,
- Çalma eylemi tamamlandığında kişinin kendini suçlu hissederek utanma, tutuklanma korkusu veya kendinden nefret etme gibi duygular ile karşılaşması,
- Periyodik aralıklarla dürtülerin geri dönüşü ve kleptomani döngüsü bulunuyor.
Kleptomani Tedavisi Olun, Sosyal Hayatınızdan Vazgeçmeyin
Halk arasında çalma hastalığı olan kleptomani kaç yaşında başlar sorusuna tek bir şekilde yanıt vermek mümkün değildir. Çoğunlukla ergenlikte görülen fakat genç erişkinlik ya da yetişkinlik sürecinde de meydana gelebilecek kleptomani hastanın sosyal yaşamından tamamen soyutlanmasına neden olur.
Çalmak yasal olarak bir suç kabul edildiği gibi etik olarak da doğru değildir. Hiç kimse etrafında ödemesini yapmadan eşyaları bünyesine geçiren ve bunu gizli bir şekilde yapan kişiler barındırmak istemez. Bu sebeple kleptomani sosyal damgalanmaya neden olan ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir dürtü bozukluğudur.
Kleptomani tedavisi farklı yollar ile gerçekleşebileceği gibi, tedavi sürecinde hastanın durumu oldukça önemlidir. Tedavi için tercih edilen yöntemler arasında:
- Davranışçı terapiler: Davranışçı terapiler ile kişinin kleptomani hastalığına neden yenik düştüğü tespit edilmeye çalışılır. Kişi kleptomani hastalığının yanı sıra depresyon, anksiyete sorunları ve patolojik kumar gibi bozukluklar yaşıyorsa davranışçı terapiler en doğru tedavi yöntemi olacaktır. Davranışçı terapiler ile amaçlanan yüksek riskli durumların belirlenmesi, kaçınma davranışı oluşturulması ve yinelenmenin önlenmesidir.
- Farmakolojik tedavi: Kleptomani tedavisinde psikoterapi ve ilaç tedavisi tek başına veya bir arada gerçekleşebilir. Kleptomani hastalığı için farmakolojik tedavi esnasında naltrekson ya da antidepresanlar kullanılır. Bağımlılık ilaçları çalmakla ilişkili dürtü ve zevkleri azaltırken antidepresanlar sayesinde seçici serotonin geri alımı sağlanır.
Bağımlılık bozuklukları, beynin opioid sisteminde meydana gelen bozukluklar ya da seratonine bağlı olarak meydana gelen sorunlar kleptomani nedir, sebepleri arasında bulunur. Problemin neden meydana geldiğini ve ne şekilde çözülmesi gerektiğini ise ancak beraber çalışacağınız uzman psikolog veya psikiyatrist yanıtlayabilir. Kleptomaninin bir uzmandan yardım alınması gereken, ciddi bir dürtü durum bozukluğu olduğu unutulmamalıdır.