BİLİŞSEL DAVRANIŞCI TERAPİ NEDİR?
Bilişsel-davranışçı terapi bir tür psikoterapidir. İnsan davranışlarını ve etkilerini inceleyen psikolojik modeller kullanılarak geliştirilmiştir. Birçok psikiyatrik bozuklukta ve çok çeşitli problemlerde etkili olduğu kanıtlanmış, bilimsel temelli bir tedavi yaklaşımıdır.
Bilişsel davranışçı terapi
Bilişsel kurama göre çocukluk deneyimleri, öğrenme yoluyla belirli temel düşünce, varsayım ve inanç sistemlerinin oluşmasına yol açar. Bu temel düşünce ve inançlara “düşünce kalıpları” veya “şemalar” denir. Bu kalıplar katı düşünce kalıplarıdır ve daha sonraki yaşamlarında bireylerin kendilerine ve içinde yaşadıkları dünyaya ilişkin algılarını şekillendirmek için kullanılır. Psikiyatrik bozukluklar, bireyin farkında olmadığı bu olumsuz örüntülerin içeriğindeki temel düşünceleri destekleyen bir yaşam olayı sonrasında gelişir.
Bilişsel Terapi
Davranışçı terapiler, öğrenme ilkelerinin davranış bozukluklarının analizi ve tedavisine sistematik olarak uygulanması olarak tanımlanabilir. Davranışsal tedaviler doğrudan uyumsuz davranışlara odaklanır. Davranışçı terapide, tedavinin mantığı bireye aktarılır ve sorunlu durumlardan kaçmak yerine kaygıyla baş edebilmek için hangi yöntemleri uygulayabileceği aktarılır.
Tedavide, danışan ve terapist çeşitli sorunları belirlemek ve anlamak için düşünceler, duygular ve davranışlar arasındaki ilişkiler üzerinde işbirliği içinde çalışır. Bu yaklaşım genellikle “burada ve şimdi”, yani şu anda kişide sıkıntıya neden olan sorunlara odaklanır. Çeşitli hastalıkların yaşamı sınırlayıcı etkileri hasta ile birlikte belirlenir. Bireyin hastalığı nedeniyle yapamadığı çeşitli aktiviteler tedavi hedefleri olarak belirlenir ve tedavi sonunda yaşanabilir alanlarda hastalığın sınırlamaları ortadan kaldırılarak yaşam kalitesi yükseltilmeye çalışılır. Bu terapötik yaklaşımda tedavi süresi çok kısadır.
Bilişsel Davranışcı Terapi
Temel amaç, kişiyi kendi kaynaklarını kullanarak zor durumlarla başa çıkmasına yardımcı olacak becerilerle donatmaktır. Seanslarda öğrenilenler, terapist ve danışanın birlikte çalışarak belirlediği hedeflere ulaşmak ve “değişim” yaratmak için seanslar arasında uygulamaya konulur. Terapistin seans sırasında öğrendiği bilgileri beceriye dönüştürmek için pratikte “görevler” veya alıştırmalar kullanılır. Özetle, bilişsel davranışçı terapi, ruhsal semptomları ele almada, rahatsızlığı azaltmada, düşünce kalıplarını yeniden düşünmede ve problem çözmeye yardımcı olacak yeni stratejiler öğretmede etkili olduğu gösterilen bir tür psikoterapidir.
Bilişsel-davranışçı terapilerde, terapist ve danışan sorunu birlikte anlamaya, danışanın sorunu hakkında ortak bir anlayış kazanmaya ve mevcut sorunun danışanın gün içindeki düşüncelerini, duygularını, davranışlarını ve işlevlerini nasıl etkilediğini belirlemeye çalışır. .
Terapist ve danışan, danışanın kişisel sorunlarına ilişkin anlayışını izleyerek tedavi hedefleri belirler ve bir tedavi planı oluşturur. Terapinin amacı, danışanın sorunlarını çözmek için halihazırda kullanılan başa çıkma yöntemlerinden daha faydalı olabilecek yeni çözümler bulmasını sağlamaktır. Bunu takiben danışanın terapi seanslarında öğrendiklerini terapi seansları arasındaki süreçte dahi uygulaması istenir.
Bir dizi pratik zorunluluk (belirli bir süre için terapiye devam etme yeteneği gibi) bir kenara bırakıldığında, terapist ve danışan birlikte terapinin süresini belirler. Genellikle 23 seanstan sonra terapist ilk seanslarda belirlenen hedeflere ulaşmanın ne kadar süreceği konusunda fikir sahibi olabilir. Bazı danışanlar için 6-10 görüşme gibi çok kısa bir süre yeterli olabilir. Kişilik bozuklukları gibi uzun vadeli çözüm gerektiren durumlarda, danışanların aylarca hatta bir yıl boyunca terapiye devam etmesi gerekebilir. Başlangıçta, ciddi bir kriz durumu ortaya çıkmadıkça müşteriyle haftada bir görüşme yapılır. Kişi kendini daha iyi hissetmeye başlar başlamaz seans aralıkları açılmaya başlar ve toplantılar yavaş yavaş, önce 15 günde bir, ardından üç haftada bir yapılır. Bu size terapi sırasında öğrenilen becerileri günlük yaşamda uygulama fırsatı verir. Terapi bitiminden 3, 6 ve 12 ay sonra güçlendirme seansı yapılır.
Bilişsel davranışçı terapi
Bilişsel davranışçı terapi, ilaç tedavisi ile el ele gidebilir. İlaç kullanılması gerektiğini düşünürse, terapisti bu durumu kendisine bildirecek ve sizinle durumun avantaj ve dezavantajlarını tartışacaktır. Birçok durum ilaç kullanılmadan tedavi edilebildiği gibi ancak ilaçla tedavi edilebilecek sorunlar da olabilir. Her iki tedavinin de etkili olduğu durumlarda seçim, konsültasyona katılan kişiye bağlıdır. Bazı koşullar genellikle iki tedavinin birlikte kullanılmasına daha iyi yanıt verir.
Bilişsel–davranışçı terapinin çocuklarda ve ergenlerde kullanımı da mükemmel sonuçlar vermiştir. Depresyon, anksiyete bozuklukları, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, yatak ıslatma, travma ve travma sonrası stres bozukluğu ile ilişkili semptomları tedavi etmek için yaygın olarak kullanılır.
Bu tür bir tedavinin etkinliğini gösteren bilimsel veriler vardır. Bu veriler, bilişsel davranışçı terapinin aşağıdaki yaygın psikiyatrik bozuklukların tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir ve bilişsel davranışçı terapi bu bozuklukların tedavisine yönelik birçok kılavuzda etkili bir tedavi yöntemi olarak yer almıştır:
. Anksiyete bozuklukları
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Panik bozukluk
- Hipokondriyazis
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Yaygın anksiyete bozukluğu
- Depresyon
- Cinsel işlev bozuklukları
- Çift tedavileri ve aile terapileri
- Alkol ve madde kötüye kullanımı
- Yeme bozuklukları
- Somatoform bozukluklar
- Sosyal fobi
- Özgül fobiler
- Tik gibi çeşitli davranış problemleri
- Yeme bozuklukları
Ayrıca bilişsel davranışçı terapinin aşağıda yer alan diğer durumlarda da tedaviye katkı sağladığı gösterilmiştir:
- Şizofreni
- İki uçlu bozukluk (Bipolar bozukluk)
- Öfke kontrolü
- Kişilik bozuklukları
- Ağrı kontrolü
- Çeşitli sağlık sorunlarına uyum sağlama
- Uyku bozuklukları