Alkol ve madde bağımlılığı olan kişilerde, alkol ya da uyuşturucu türevi maddeleri düzenli olarak alma ve bu isteğini bastıramama hali görünür. Alkolü ya da uyuşturucu maddeleri düzenli olarak alamadığında kişide bazı olumsuzluklar görülür. Peki alkol ve madde bağımlılığı nedir? Ve Alkol ve madde bağımlılığının tedavisi var mıdır? İnceleyelim.
Alkol ve Madde Bağımlılığı Nedir?
Bağımlılık yapıcı maddeler, insan vücuduna girdiğinde davranışsal ya da ruhsal olarak birtakım değişikliklere neden olan ve insanda bağımlılık uyandıran maddelerdir. Alkol ve madde bağımlılığı ise bu tür bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımının durdurulamaması ve madde alımı olmadığı zaman meydana gelen olumsuz durumlar olarak tanımlanır.
Bir Kişide Alkol ve Madde Bağımlılığı Olduğunu Nasıl Anlarız?
Alkol ve madde bağımlılığının bir insanda olup olmadığını anlamak kolaydır. Alkol ve madde bağımlılığı olduğunu düşündüğünüz bir kişiyi en az 12 aylık bir sürede gözlemlemelisiniz. Bu süreden daha az bir zaman diliminde yapmış olduğunuz gözlemler yanıltıcı olabilir. En az 12 aylık bir sürede aşağıdaki davranışları gösteren kişiler için alkol ve madde bağımlılığı teşhisi konulabilir.
- Genel olarak kişi, istediği miktardan daha fazla bağımlılık yapıcı madde alır ve süresi de beklediğinden daha uzun olur.
- Kişi kendisinde madde bağımlılığı olmadığını iddia eder ve bağımlılık yapıcı maddeleri bırakmak için bir çaba göstermez.
- Alkol ve madde bağımlılığı olan kişi, bağımlılık yapıcı maddeyi elde edebilmek için çaba gösterir.
- Bağımlılık yapıcı maddeyi tüketmek için aşırı bir istek söz konusudur.
- Madde kullanımı sebebiyle yaşamsal faaliyetlerde aksaklık olabilir.
- Madde kullanımından dolayı kişilerle ya da kendisiyle çatışma durumları olabilir.
- Madde kullandığından dolayı yaşadığı olumsuz olayları görmezden gelir ve madde kullanımını sürdürür.
- Bağımlılık yapıcı madde kullanılmadığı zamanlarda “Madde Yoksunluğu” adı verilen durumun yaşanması.
Madde Yoksunluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Madde kullanımı sırasında ya da alkol ve madde bağımlılığının bırakılmaya çalışıldığı durumlarda genellikle madde yoksunluğu durumu gelir. Madde yoksunluğu, bağımlılık yapıcı maddenin kullanımının sona ermesinden yaklaşık olarak 1 hafta sonra ortaya çıkar. Madde yoksunluğunun belirtileri şu şekildedir:
- Madde kullanımının gerçekleşmediği anlarda kişide aşırı kızgınlık, gerginlik, kolay sinirlenebilme, öfke ve saldırganlık durumları görülür.
- Kişi oldukça küçük şeylere karşı bile büyük tepkiler verebilir. Sürekli bunalmış ve köşeye sıkışmış hisseder.
- Kişi uyku problemleri yaşar. Ya devamlı uyuma isteği meydana gelir ya da uyuyamama durumu gerçekleşir.
- Kişi uyuduğu zamanlarda kabuslar görerek uyanır ve rahatsız edici düşler görür.
- Yeme isteği azalır ve kişi kilo vermeye başlar.
- Huzursuzluk ve çökme durumları baş gösterir.
- Kişide baş ağrısı, karın ağrısı, sarsılma ve titreme durumları, terleme, ateş ve ürperme durumları meydana gelir.
Alkol ve Madde Bağımlılığının Tedavisi Var Mıdır?
Her türlü bağımlılığın tedavisinin mümkün olduğu gibi kişi istediği sürece alkol ve madde bağımlılığının tedavisi de vardır. Alkol ve Madde bağımlılığı tedavisi kolay bir tedavi süreci değildir. Birkaç gün ya da ay madde kullanımının gerçekleşmemesi, bu bağımlılığın sona erdiği anlamına gelmez. Alkol ve madde bağımlılığı ile mücadele eden kişi oldukça uzun süreli bir döneme girer ve hayatın yeniden düzene girmesi için aksatmadan tedaviyi görmesi gerekir. Alkol ve madde bağımlılığı için yapılabilecekler şu şekildedir:
- Aile desteği alkol ve madde bağımlılığı ile mücadele sürecinde oldukça önemlidir. kişiyi yalnız bırakmamalı ve bu durumu aşabileceğine olan inancının kaybedilmemesine destek olunmalıdır.
- Alkol ve uyuşturucu madde kullanan kişiyi bunu bırakabileceğine dair ikna etmek ve bu tür maddelerden uzak tutmak gerekir.
- Madde bağımlılığı ile mücadele eden kişi için yeni bir yaşam tarzı benimsetilmelidir. Spor, yürüyüş ya da farklı hobiler edinmesine yardımcı olunmalıdır.
- Madde bağımlılığı ile mücadele eden kişi mutlaka bu bağımlılığı yenebilmek için bir tedavi görmelidir. Bu tedavi aksatılmamalıdır.
Madde Bağımlılığı Meydana Gelen Bir Kişi Üzerinde Yapılmaması Gereken Davranışlar Nelerdir?
Çocuklarının alkol ve madde bağımlılığının olduğunu anlayan ebeveynler bazen yanlış tepkiler vererek kişiyi madde kullanımına sevk edebilirler ya da bağımlılıkla mücadele edemeyeceği fikrine kapılmasını sağlayabilirler. Bağımlılık problemi yaşayan kişiyi dinlemek ve yanında olmak, onu yargılamamak önemlidir. Alkol ve madde bağımlılığı sürecinde yapılmaması gerekenler şu şekilde örneklendirilebilir:
- “Benim çocuğum yapmaz, bir yanlışlık vardır.” Cümleleri kurulmamalıdır.
- Ebeveynler ya da diğer aile üyeleri birbirlerini suçlamamalıdır.
- Ebeveynler ya da diğer aile üyeleri kendilerini suçlamamalıdır.
- Ebeveynler ya da diğer aile üyeleri madde bağımlılığı sorunu yaşayan kişiye baskı yapmamalı ve suçlamamalıdırlar.
- Madde bağımlılığı yaşayan kişiyi dışlama, yargılama, üzerine giderek baskı oluşturma ve reddetme ya da görmezden gelme gibi durumlar yapılmamalıdır.
- Madde bağımlılığı ile mücadele eden kişiye “senden bir şey olmaz”, “bizi de kendini de mahvettin” gibi cümleler kurulmamalıdır. Suçlayıcı tavırlar alkol ve madde bağımlılığı sürecini iyileştirmez aksine her şeyi tersine döndürüp daha kötü bir hale getirebilir.
Alkol ve Madde Bağımlılığı Gerçekleşmeden Önlenebilir Mi?
Bağımlılık yapıcı madde kullanımını daha gerçekleşmeden önlemek mümkündür. Madde bağımlılığını önlemek için yapılabilecekler şöyledir:
- Çocuk ve gençlere bağımlılık yapıcı maddelerin zararlarından bahsetmek.
- Güçlü ve pozitif aile bağları kurmak.
- Ebeveynler çocuklarının nasıl bir ortamda ve kimlerle vakit geçirdiğinden haberdar olmalı.
- Baskıcı ya da aşırı rahat bir ortam kurmamak. Dengeleri iyi ayarlamak.
- Alkol ve madde bağımlılığı ile ilgili kulüp ya da sivil toplum kuruluşları ile bağlantıda olmak.
Ankara Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavisi
Alkol/Madde Bağımlılığı ve benzeri bağımlılık durumlarında kişi mutlaka psikiyatri uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekir. Yatırılarak tedavi edilmesi tespit edilmiş ise alkol madde bağımlılık merkezlerinde yatırılarak ilk takip ve tedavisi yapılır. Depresyon veya kaygı eşlik ettiğinde, gerekli olduğu durumlarda ilaç kullanılabilir. İlaç ile birlikte mutlaka terapi desteği alınması da önemlidir. Alkol ve Madde Bağımlılığı tedavisi Ankara’da Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Cemil Çelik muayenehanesinde yapılmaktadır.
Doç.Dr. Cemil Çelik ile ilgili bir videoyu buradan izleyebilirsiniz. https://youtu.be/W03OznrLWmU
Alkol ve Madde Bağımlılığında ilaç ve psikoterapi yanında, psikoeğitim ve aile eğitimi de çok önemlidir. Bağımlılık tedavisi Ankara Psikiyatri Merkezi olarak Psikiyatrist Doç. Dr. Cemil Çelik’in muayenehanesinde uygulanmaktadır.
Doç.Dr. Cemil Çelik’in diğer makalelerine buradan ulaşabilirsiniz https://www.cemilcelik.com.tr/makaleler/